xoa dịu căng thẳng cao độ giữa Iran và Hoa Kỳ sau vụ Mỹ ám sát Tướng Iran Qasem Soleimani

Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu đang cố gắng giúp xoa dịu căng thẳng cao độ giữa Iran và Hoa Kỳ sau vụ Mỹ ám sát Tướng Iran Qasem Soleimani trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái quân sự ở Iraq vào ngày 3 tháng 1.

Các nhà lãnh đạo của EU và các quốc gia thành viên đã kêu gọi cả hai nước thực hiện sự kiềm chế trong khi khối cố gắng thể hiện sự cân bằng cho vai trò trung gian có thể là một trung gian hòa giải.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hôm thứ Hai nói: "Điều quan trọng là phải ngăn chặn chu kỳ bạo lực để một hành động nữa không làm phát sinh tiếp theo, và thay vào đó, không gian lại được tạo ra cho ngoại giao."

Trong một tuyên bố, cô cho biết châu Âu có trách nhiệm đặc biệt và đang nói chuyện với tất cả những người liên quan.

Bà bày tỏ mối quan ngại của mình đối với thông báo của Iran rằng họ sẽ không còn tôn trọng các giới hạn đối với chương trình hạt nhân do Kế hoạch hành động toàn diện được môi giới quốc tế đặt ra.

"Từ quan điểm của châu Âu, điều quan trọng đối với Iran là quay trở lại thỏa thuận hạt nhân. Chúng tôi phải thuyết phục Iran rằng đó cũng là vì lợi ích của chính họ", bà nói.

Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của EU Josep Borrell sẽ triệu tập một cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao EU vào thứ Sáu để phối hợp quan điểm của họ.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Angela Merkel và Thủ tướng Anh Boris Johnson cũng nhấn mạnh "một nhu cầu cấp thiết cho việc xuống thang" trong một tuyên bố chung vào Chủ nhật.

"Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên thực hiện sự kiềm chế và trách nhiệm tối đa. Chu kỳ bạo lực hiện tại ở Iraq phải được chấm dứt", họ nói.

Borrell đã nói chuyện với Bộ trưởng Ngoại giao Iran Javad Zarif vào Chủ nhật và mời ông đến Brussels để thảo luận về cuộc khủng hoảng. Nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy Zarif đã chấp nhận lời mời hoặc sẽ tham dự cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao EU vào thứ Sáu.

Đe dọa đến các địa điểm văn hóa

Đức và Anh chỉ trích Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa tấn công các địa điểm văn hóa của Iran và áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iraq sau cuộc bỏ phiếu của Quốc hội Iraq hôm Chủ nhật để trục xuất quân đội Mỹ khỏi nước này.

Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas, quốc gia chống lại cuộc xâm lược Iraq của Mỹ năm 2003, cho biết hôm thứ Hai rằng đe dọa Iraq bằng các biện pháp trừng phạt là "không hữu ích lắm".

"Tôi nghĩ rằng cách đúng đắn là thuyết phục Iraq không phải bằng các mối đe dọa mà bằng các lập luận", ông nói.

"Hành động này đã không làm cho việc giảm căng thẳng trở nên dễ dàng hơn. Tôi cũng đã nói rõ điều này với @SecPompeo", ông nói trong một tweet vào thứ Sáu, đề cập đến vụ ám sát Soleimani trong các quan điểm bày tỏ với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo.

Tờ báo The Guardian ở Anh dẫn lời người phát ngôn của Johnson cho biết hôm thứ Hai rằng có "các công ước quốc tế nhằm ngăn chặn sự phá hủy di sản văn hóa", sau khi tweet của Trump đe dọa sẽ tấn công các địa điểm văn hóa để đáp trả bất kỳ sự trả đũa nào của Iran.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg hôm thứ Hai nói rằng điều bắt buộc là Iran không có được vũ khí hạt nhân. Nhưng ông nhấn mạnh rằng việc giết Soleimani là quyết định của Hoa Kỳ, và không phải bởi liên minh an ninh xuyên Đại Tây Dương hay liên minh chống lại nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo.

Vào Chủ nhật, hàng trăm người đã biểu tình bên ngoài đại sứ quán Mỹ ở Brussels để lên án vụ giết chết tướng Iran.

Ông Pompeo đã chỉ trích các quốc gia châu Âu vì thiếu sự hỗ trợ cho các hành động gần đây của Mỹ.

"Thành thật mà nói, người châu Âu không hữu ích như tôi mong muốn," ông nói với Fox News hôm thứ Sáu, mô tả cuộc nói chuyện của ông với các đồng minh châu Âu về việc giết chết mục tiêu của Soleimani.

Carl Bildt, cựu thủ tướng Thụy Điển và là nhà bình luận thường xuyên về quan hệ quốc tế, đã nói trong một tweet vào Chủ nhật rằng "EU đang làm những gì có thể để ngăn chặn sự leo thang hơn nữa giữa Mỹ và Iran, mặc dù tôi sợ những nỗ lực của mình bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi những gì đã xảy ra ".

Người ta tin rằng việc Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran đã xảy ra với Mỹ và các cường quốc thế giới khác vào năm 2015 và việc áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Iran đã gây ra vòng chiến sự mới giữa hai nước.

Bildt, trong một tweet khác vào Chủ nhật, nói rằng quyết định của Trump rời khỏi thỏa thuận hạt nhân đã dẫn đến sự bất an trong toàn bộ khu vực Vịnh Ba Tư, các lực lượng cứng rắn hơn lên ngôi ở Teheran, Iran khởi động lại các hoạt động hạt nhân của mình và Iraq quay lưng với sự hiện diện của Mỹ .